Ανέκαθεν το πρόβλημα των απορριμμάτων ήταν ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούσε (ή τουλάχιστον θα έπρεπε να απασχολεί) τη χώρα μας. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα παράγονται 497 κιλά αστικών αποβλήτων κατ΄ άτομο με βάση τα στοιχεία της Eurostat για το 2016. Είναι ευνόητο ωστόσο ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν έγκειται στον ετήσιο αριθμό παραγόμενων απορριμμάτων αλλά στον τρόπο διαχείρισης αυτών. Δυστυχώς, για μια ακόμα φορά η χώρα μας επιβεβαιώνει πως δε μπορεί να ακολουθήσει την αναπτυξιακή πολιτική, τις καινοτομίες και τις ενέργειες για μια βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη. Δε μπορεί για μια ακόμα φορά να ανταποκριθεί στους φιλόδοξους αλλά αναγκαίους στόχους για την σωστή διαχείριση των απορριμμάτων που τέθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά:
A. Ποιο είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα;
Το βασικότερο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό τα αστικών αποβλήτων καταλήγει στους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) , στις χωματερές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat το 82% των αστικών αποβλήτων θάβονται στο έδαφος ενώ το μόνο το 17% αυτών ανακυκλώνεται. Η κατάσταση επιβαρύνεται λόγω της ύπαρξης παράνομων χωματερών. Πιο συγκεκριμένα στα μέσα του 2016 παρέμεναν σε λειτουργία 37 χωματερές, ενώ άλλες 101 είχαν κλείσει, αλλά δεν είχαν ακόμα αποκατασταθεί .Όπως είναι γνωστό, το γεγονός αυτό προκάλεσε το 2014 την επιβολή προστίμου στην Ελλάδα από την Ε.Ε., με τη χώρα μας να έχει καταβάλει έκτοτε 51,8 εκατ. ευρώ.
B. Ποιος είναι ο ευρωπαϊκός στόχος;
Αντιλαμβανόμενοι την αναγκαιότητα λήψης μέτρων για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων , τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έθεσαν φιλόδοξους αλλά ταυτόχρονα καθοριστικούς στόχους για τη μείωση των αστικών αποβλήτων. Αναλυτικότερα οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνουν:
i. Μέχρι το 2025, τουλάχιστον το 55% των αστικών αποβλήτων (από νοικοκυριά και επιχειρήσεις) θα πρέπει να ανακυκλώνονται.
ii. Ο στόχος αυτός θα αυξηθεί στο 60% μέχρι το 2030 και στο 65% μέχρι το 2035, από το 17% που ισχύει σήμερα.
iii. Επιπλέον, το 65% των υλικών συσκευασίας θα πρέπει να ανακυκλώνονται μέχρι το 2025 και το 70% μέχρι το 2030, ενώ διατίθενται ξεχωριστοί στόχοι για συγκεκριμένα υλικά, όπως το χαρτί και το χαρτόνι, τα πλαστικά, το γυαλί, το μέταλλο και το ξύλο.
iv. Από το 2030 όλα τα απόβλητα που είναι κατάλληλα για ανακύκλωση δεν θα γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής.
v. Το ποσοστό των αστικών αποβλήτων που προορίζεται για υγειονομική ταφή μέχρι το 2035 θα ανέρχεται στο 10% ως ανώτατο όριο.
vi. Όλοι οι ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) να μετατραπούν σε ΧΥΤΥ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων)
C. Μπορεί η Ελλάδα να ανταποκριθεί στους ανωτέρω στόχους;
Η ερώτηση αυτή είναι δύσκολο να απαντηθεί καταφατικά κυρίως από ένα άτομο που έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία της χώρας του. Για να μπορέσει να αλλάξει η υφιστάμενη κατάσταση χρειάζεται όραμα, σχεδιασμός ,οργάνωση και διαμόρφωση κατάλληλης νοοτροπίας (παιδείας). Το βασικότερο που χρειάζεται είναι η συνειδητοποίηση του προβλήματος και η επιθυμία επίλυσης του. Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι κάτι τέτοιο δύσκολα μπορεί να γίνει στην Ελλάδα.
Δε μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα γιατί απουσιάζει κυρίως το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Το πρόβλημα των ΑΣΑ δε μπορεί να λυθεί μεμονωμένα. Χρειάζεται όλη η κοινωνία να συνειδητοποιήσει την αξία και την αναγκαιότητα της ανακύκλωσης και να την κάνει τρόπο ζωής. Σε κάθε σπίτι πρέπει να επιχειρείται η ξεχωριστή ανακύκλωση των υλικών και η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, η κομποστοποιήση των οργανικών ουσιών , η μείωση της χρήσης πλαστικού.
D. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν για να ανταποκριθούμε στους στόχους;
Μια πρόταση η όποια μετά από επεξεργασία θα μπορούσε να υλοποιηθεί και να συμβάλει στη σωστή διαχείριση τν ΑΣΑ είναι η εφαρμογή σε κάθε νοικοκυριό της φιλοσοφίας της αρχής «Ο ρυπαίνων πληρώνει». Με βάση αυτή την αρχή κάθε νοικοκυριό θα έχει την ευθύνη των απορριμμάτων που παράγει και ανάλογα με το βάρος αυτών θα οφείλει να πληρώνει ένα φόρο. Ο φόρος αυτός θα μπορούσε αρχικά να μην κατατίθεται ανά νοικοκυριό αλλά ανά δήμο ή πολυκατοικία έτσι ώστε να αναπτυχθεί αφενός το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης αφετέρου να υπάρχει ένα επιπλέον κίνητρο ,αυτό της κοινωνικής κριτικής ,για μείωση των απορριμμάτων. Παράλληλα θα υπάρχει ελάφρυνση του φόρου με τον όποιο επιβαρύνονται οι ρυπαντές ανάλογα με το βάρος των υλικών που ανακυκλώνουν. Το σύστημα αυτό εφαρμόζεται ήδη σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες , όπως η Γερμανία. Θεωρείται μάλιστα πολύ πιο δίκαιο σε σχέση με την ισχύουσα διαδικασία που ο καθένας πληρώνει ανάλογα με την έκταση της οικείας του.
Κάτι τέτοιο απαιτεί αντικατάσταση των συμβατικών κάδων και εγκατάσταση ενός συστήματος κατάλληλα εξοπλισμένου προκειμένου να εκτιμάται η ποσότητα που παράγει ο εκάστοτε ρυπαντής. Ωστόσο η ιδέα αυτή βρίσκεται ακόμα σε θεωρητικό επίπεδο και απέχει πολύ ακόμα από την εφαρμογή της.
Η αντιμετώπιση πάντως του θέματος των απορριμμάτων στην Ελλάδα επείγει. Εν έτει 2018, αντικρίζει κανείς στη χώρα μας εικόνες που δεν ανταποκρίνονται σε καμία περίπτωση σε μία ευρωπαϊκή, πολιτισμένη και αναπτυγμένη χώρα. Από πού να ξεκινήσει κανείς; Από τους κάδους που ξεχειλίζουν από απορρίμματα ή τους κάδους ανακύκλωσης που πέρα από τα ανακυκλώσιμα υλικά περιέχουν και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί; Να αναφερθεί κανείς στα απορρίμματα που πετιούνται στη θάλασσα; Μπουκάλια, σακούλες, τσιγάρα είναι λίγα μόνο από τα απορρίμματα που μπορεί να συναντήσει κανείς σε πολλές παραλίες. Πόσες φορές έχουμε δει κάποιον να πετά ένα σκουπίδι κάτω και δεν του έχουμε μιλήσει; Πόσες φορές έχουμε μαζέψει κάποιο σκουπίδι από μια παραλία ή τον δρόμο; Σαφώς κάτι τέτοιο δε λύνει το πρόβλημα. Όλες όμως αυτές οι εικόνες είναι θλιβερές , σηματοδοτούν την απουσία περιβαλλοντικής συνείδησης. Ακόμα και αν φανώ γραφική ,δεν παύω να πιστεύω ότι η συμπεριφορά αυτή είναι θέμα παιδείας. Θέμα παιδείας και ανατροφής που πηγάζει τόσο από την οικογένεια όσο και από το σχολείο. Είναι καθήκον όλων των πολιτών να συναισθανθούν αυτό το κομμάτι της ευθύνης απέναντι στο περιβάλλον. Ο άνθρωπος είναι άμεσα εξαρτημένος από το περιβάλλον του. Το περιβάλλον είναι η πηγή της ζωής. Γιατί όμως δεν το προστατεύουμε; Μήπως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα την αξία του ή μήπως πρέπει πρώτα να χάσουμε κάτι για να το εκτιμήσουμε;
Commenti