Της Ινούς Σιώζιου*
«Ο Χέγκελ κάνει κάπου την παρατήρηση ότι όλα τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα παρουσιάζονται, σαν να λέμε, δύο φορές. Ξέχασε όμως να προσθέσει: τη μία φορά σαν τραγωδία, την άλλη σαν φάρσα.»
Κάρλ Μάρξ
Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη
Αυξημένα κέρδη κατά +28,4%, με καθαρά κέρδη 53,9 εκατ. ευρώ για το 2019, ρεκόρ επενδύσεων στα 249 εκατ. ευρώ (+40% έναντι του 2018), καθώς και νέες πηγές εσόδων από τις θυγατρικές του ΑΔΜΗΕ Αριάδνη Interconnection (εταιρεία ειδικού σκοπού για το έργο διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής) και Grid Telecom (τομέας τηλεπικοινωνιών), που ήδη συνεισέφεραν με 78,7 εκατ. και αναμένεται μεγιστοποίηση της συμβολής τους τα επόμενα χρόνια, ανακοίνωσε ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), πριν από δέκα περίπου ημέρες.
Ανακοίνωσε επίσης, μέσω της ΑΔΜΗΕ Συμμετοχών, διανομή μερίσματος στους μετόχους στην τιμή 0,118 ευρώ / μετοχή, αύξηση κατά +31%. Υπενθυμίζεται ότι το δημόσιο κατέχει το 51% του ΑΔΜΗΕ, μέσω της ΔΕΣ ΑΔΜΗΕ, και συνεπώς, έχει λαμβάνειν για δεύτερη χρονιά, μετά τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ, το 51% των αυξημένων κερδών και συμμετοχών του από τον Όμιλο ΑΔΜΗΕ. Καλό είναι ακόμη, να επισημαίνουμε ότι μιλάμε για δεκάδες εκατομμύρια που έχει λαμβάνειν το ελληνικό δημόσιο, και όχι για στραγάλια, το οποία έχει αποδειχθεί ότι είναι ιδιαιτέρως δυσεύρετα, ειδικότερα την τελευταία δεκαετία.
Η τραγωδία
Είναι, δυστυχώς, σε όλους μάς γνωστή η κρίση χρέους που οδήγησε την Ελλάδα στην οικονομική κρίση και τα Μνημόνια που περιλάμβαναν σειρά μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών μέτρων, όπου μεγάλο μέρος τους αποτελούσαν και οι ιδιωτικοποιήσεις. Ειδικά στον τομέα της ενέργειας, η τότε συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου είχε συμφωνήσει με τους «θεσμούς»/δανειστές την πώληση του 66% του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), του 66% του ΑΔΜΗΕ, του 100% του ποσοστού του δημοσίου στη Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) και την πώληση του 17% της ΔΕΗ.
Το Σεπτέμβριο του 2015, μετά την επανεκλογή του, ο ΣΥΡΙΖΑ κλήθηκε να διαχειριστεί το Τρίτο Μνημόνιο όπου, ευτυχώς για δημόσιο, το σύνολο στην ουσία των ιδιωτικοποιήσεων στην ενέργεια εκκρεμούσαν καθώς δεν είχαν ολοκληρωθεί από τη συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ.
Η χειρότερη, κατά την Αξιωματική Αντιπολίτευση, κυβέρνηση της Ελλάδας, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, την περίοδο 2015-2019, εκτός του ότι κατάφερε να μειώσει την ανεργία κατά περίπου δέκα μονάδες (10%), κατάφερε, όσο το δυνατόν, να διαχειριστεί τις συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης που είχαν δημιουργηθεί στην κοινωνία μετά από συναπτά έτη ύφεσης, και κατάφερε τέλος, η Ελλάδα να βγει από τη περιπέτεια των Μνημονίων.
Γίνεται αλλιώς;
Στις ιδιωτικοποιήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται ότι απέδειξε πως γίνεται αλλιώς. Μπορεί, στην περίπτωση του ΔΕΣΦΑ, όπου δεν υπήρχε περιθώριο επαναδιαπραγμάτευσης με τους δανειστές, να μην κατάφερε να μειώσει το ποσοστό ιδιωτικοποίησης, αλλά κατάφερε να ολοκληρώσει το διαγωνισμό με αυξημένο τίμημα για το δημόσιο κατά 135 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τη συμφωνία της προηγούμενης κυβέρνησης και να διατηρήσει ισχυρά δικαιώματα για το δημόσιο. Με τον ΑΔΜΗΕ θα μπορούσε κάποιος να πει ότι έγινε όντως αλλιώς. Μετά από διαπραγματεύσεις, μέσα στο πλαίσιο του απεχθέστερου, όπως έλεγε τότε η Αντιπολίτευση, Μνημονίου, ο ΑΔΜΗΕ διατηρήθηκε υπό δημόσιο έλεγχο. Η πώληση μεριδίου της ΔΕΗ δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ και στην περίπτωση της ΔΕΠΑ, μετά το διαχωρισμό της στις δραστηριότητες της Εμπορίας και Υποδομών (Δίκτυα), κατάφερε να διατηρήσει τον κλάδο των Υποδομών (ΔΕΠΑ Υποδομών) υπό δημόσιο έλεγχο, με το 51% να παραμένει στο δημόσιο που περιλαμβάνει τον κρίσιμο τομέα των δικτύων φυσικού αερίου και συνεπώς, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την επέκταση της χρήσης φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια. Σύμφωνα με το πλάνο αυτό, στην ΔΕΠΑ Υποδομών, υπό δημόσιο έλεγχο, με πλειοψηφικό ποσοστό του δημοσίου παρέμεναν και τα Διεθνή έργα που συμμετέχει η ΔΕΠΑ (Ελληνο-Βουλγαρικός Διασυνδετήριος Αγωγός IGB, Διασυνδετήριος αγωγός Eastern Mediterranean EastMed, Διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας – Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ). Εξασφαλιζόταν επιπρόσθετα, η χρηματοδότηση αυτών των έργων μέσω του σταθερού εσόδου που θα λάμβανε το δημόσιο από το έσοδο των δικτύων φυσικού αερίου.
Η φάρσα
Ένα από τα πρώτα νομοθετήματα της «νέας» αλλά πολύ παλιάς κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, τον Νοέμβριο του 2019, ήταν ο νόμος για την ανατροπή του παραπάνω σχεδίου για τη ΔΕΠΑ. Χωρίς καμία μνημονιακή υποχρέωση, η πολιτική παράταξη που αρέσκεται να αυτοαποκαλείται φιλελεύθερη αποφάσισε να πουλήσει ολόκληρο το ποσοστό του δημοσίου στα δίκτυα φυσικού αερίου σε έναν ιδιώτη. Ένα μονοπώλιο δηλαδή, με σταθερό ρυθμιζόμενο έσοδο, κανένα ρίσκο για τον επενδυτή, διασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και χαμηλότοκα δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ο οποίος, αν ολοκληρωθεί η πώληση, θα αποφασίζει ποιες περιοχές της Ελλάδας θα αποκτήσουν πρόσβαση σε φυσικό αέριο, βάσει του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης και σε ποιο κόστος. Είναι προφανείς οι ιδιαιτέρως δυσμενείς επιπτώσεις της εν λόγω συνταγής στην κατασκευή δικτύου φυσικού αερίου στην ελληνική επικράτεια και στη δυνατότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα φθηνότερο ενεργειακό πόρο.
Η ιστορία έχει, σε αυτό το σημείο, να μάς διδάξει άλλο ένα μάθημα, υπενθυμίζοντάς μας την ιστορία εξηλεκτρισμού της Ελλάδας, όπου ο ηλεκτρισμός από αγαθό πολυτελείας για λίγους στις πόλεις, έγινε αγαθό στο οποίο είχε πρόσβαση κάθε πολίτης, ακόμη και στο πιο δύσβατο και απομακρυσμένο από την πρωτεύουσα χωριό, μόνο όταν η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) εξαγόρασε τις διάσπαρτες ιδιωτικές εταιρείες ενέργειας και ανάπτυξε δίκτυο ηλεκτρισμού παντού.
Ακριβώς αυτό το Δίκτυο, τον Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), επιχειρεί να ιδιωτικοποιήσει η Νέα Δημοκρατία, σύμφωνα με ανακοινώσεις του αρμόδιου Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, όπου, όπως διαβάζουμε, έχει ήδη αναθέσει σε συμβουλευτική εταιρεία το σχεδιασμό του πλάνου πώλησης. Με τον πρόσφατο νόμο επιπλέον για τον «εκσυγχρονισμό» της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ένα νομοθέτημα που βρήκε απέναντι σύσσωμες τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και την Αντιπολίτευση, η κυβέρνηση, με διάταξη που δεν τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, ανοίγει το δρόμο για πώληση ποσοστού του δημοσίου στον ΑΔΜΗΕ, γιατί, όπως είπαν τα αρμόδια στελέχη, αποτελεί προγραμματική δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας.
Κανένα μνημόνιο, μόνο τα ίδια πολιτικά πρόσωπα στην κυβέρνηση που επαναφέρουν όμως την τραγωδία των Μνημονίων, ως φάρσα πλέον.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα δίκτυα (ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ Υποδομών) επιτελούν κρίσιμο ρόλο στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), τον οδικό χάρτη επί της ουσίας που θα οδηγήσει την Ελλάδα στην ενεργειακή μετάβαση από τις μη ανανεώσιμες πηγές σε καθαρότερες μορφές ενέργειας και την κλιματική ουδετερότητα, καθώς οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας «κουμπώνουν» στο δίκτυο ηλεκτρισμού (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ) και η αύξηση της χρήσης του φυσικού αερίου προϋποθέτει φυσικά την ανάπτυξη δικτύων (ΔΕΠΑ Υποδομών).
Αντίστροφη τάση στην Ευρώπη, με μεγαλύτερη ίσως ένταση μετά την πανδημία του κορονοϊού
Στην παγκόσμια κοινότητα, από το 2000, και στην Ευρώπη, ειδικά από το 2005 και μετά, παρατηρείται η αντίστροφη στις ιδιωτικοποιήσεις τάση. Από το 2009 έως το 2017, πραγματοποιήθηκαν 693 αποϊδιωτικοποιήσεις σε πάνω από 1.600 πόλεις σε ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό, Αργεντινή, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Αγγλία, Ολλανδία, Ιταλία, Ρωσία, Νότια Αφρική, Ιαπωνία και αλλού. Οι τομείς που επανέρχονται στα χέρια των δήμων και του κράτους αφορούν, εκτός από την ενέργεια, την ύδρευση, τη διαχείριση απορριμμάτων, τις συγκοινωνίες και τις υπηρεσίες των δήμων.
Ειδικότερα στην Γερμανία, όπου εκεί ιστορικά το δίκτυο ηλεκτρισμού αναπτύχθηκε από τοπικούς δήμους καθώς δεν αποτελούσε ελκυστική δραστηριότητα για την ιδιωτική πρωτοβουλία, από το 2000 έως σήμερα, παρατηρείται «έκρηξη» του φαινομένου επανακρατικοποίησης/επαναδημοτικοποίησης. 284 περιπτώσεις επαναφοράς υπό δημόσιο έλεγχο, 166 συμβάσεις παραχώρησης δικτύων ηλεκτροδότησης ή αερίου σε ιδιώτες και 9 άδειες παρόχου ηλεκτρικού ρεύματος διακόπηκαν και δόθηκαν ξανά στους δήμους, με εμβληματική την επαναφορά στο δήμο του Αμβούργου το 2013 και τη διενέργεια δημοψηφίσματος στο Βερολίνο, μία υπόθεση με δικαστικές διαμάχες που, όπως φαίνεται από πρόσφατα δημοσιεύματα, αποτελεί μία μάχη που θα κερδίσουν οι Βερολινέζοι.
Σήμερα, που δειλά δειλά βγαίνουμε από την πανδημία, έχει καταστεί αυταπόδεικτη η σημασία διατήρησης ενός ισχυρού ρυθμιστικού, και όχι μόνο ρόλου, για το δημόσιο ειδικά στην υγεία, όπως ακόμη και σε τομείς που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη διαβίωση, τα κοινωνικά αγαθά του νερού και της ενέργειας. Το δημόσιο και η πολιτεία καλούνται ακόμη να επιτελέσουν καθοριστικό ρόλο, μέσω πολιτικών και δημόσιων επενδύσεων, στην ανάκαμψη της οικονομίας, στη στήριξη της κοινωνίας και τη διατήρησης της απασχόλησης εν μέσω της διαφαινόμενης οικονομικής κρίσης μετά την πανδημία.
Ας μάθουμε λοιπόν από την ιστορία και ας μην επιτρέψουμε να την επαναλάβει κανείς, ως φάρσα, διότι το αντίτιμο το πλήρωνε πολύ ακριβά η ελληνική κοινωνία για μία ολόκληρη δεκαετία.
*Η Ινώ Σιώζιου είναι Πρώην Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος Δημόσιας Εταιρείας Συμμετοχών ΑΔΜΗΕ (ΔΕΣ ΑΔΜΗΕ).
Commentaires