Όπως όλοι ξέρουμε, το νερό είναι ο σημαντικότερος φυσικός πόρος αφού είναι απαραίτητος για τη δημιουργία και διατήρηση κάθε μορφής ζωής. Η ζωτικότητα ύπαρξής του συνδέεται με την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού αφού σχετίζεται με θεμελιακούς σκοπούς, όπως είναι η ύδρευση, η άρδευση, η αναψυχή, οι μεταφορές, η παραγωγή ενέργειας. Από την άλλη, σε σχέση με τους άλλους φυσικούς πόρους, το νερό έχει την διαφορά ότι δεν εξαντλείται και συνεχώς ανανεώνεται κάθε έτος συμπληρώνοντας έναν κύκλο. Ωστόσο δεν είναι απεριόριστο, αρά υπόκειται και αυτό στην κλασική οικονομική ανάλυση ως σπάνιος πόρος που καλείται να καλύψει πολλές διαφορετικές ανάγκες (χρήσεις).
Το πρόβλημα στην αξιοποίηση του νερού έγκειται διαχρονικά στο ότι η προσφορά του νερού (κατακρημνίσεις) δεν ταυτίζεται χρονικά και χωρικά με την ζήτηση προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανθρώπινες ανάγκες. Το μόνο εχέγγυο είναι η ετήσια περιοδικότητα του υδρολογικού κύκλου που μας διασφαλίζει ότι αυτός θα επαναλαμβάνεται με παρόμοια χαρακτηριστικά. Εξετάζοντας το φαινόμενο, όμως, σε μεγαλύτερες χρονικές κλίμακες, εύκολα θα διαπιστώσουμε την εγγενή υπολογιστική αβεβαιότητα να εκτιμήσουμε τα υδρολογικά μεγέθη. Δεδομένης της κλιματικής αλλαγής, τα καιρικά φαινόμενα έχουν την τάση να εμφανίζονται στις ακραίες τους εκφάνσεις, εν προκειμένω σοβαρές ξηρασίες και περισσότερες πλημμύρες. Αυτό δημιουργεί επιπρόσθετες αβεβαιότητες κάνοντας απρόβλεπτη τη διαθεσιμότητα νερού.
Το νερό πρέπει να αναγνωρισθεί ως μια κρίσιμη παράμετρος στον σχεδιασμό μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο να καταρτιστεί και να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των υδατικών πόρων. Ένα σχέδιο που θα ιεραρχεί τις προτεραιότητες ως προς την διάθεση του νερού, θα επιτυγχάνει υψηλούς βαθμούς αξιοπιστίας για ασφαλείς απολήψεις νερού στη γεωργία, την βιομηχανία και τις πόλεις, ενώ παράλληλα θα παράγει ενέργεια μηδενικού αποτυπώματος σε διοξείδιο του άνθρακα. Το ολοκληρωμένο έργο υποδομής που εξυπηρετεί αυτούς τους στόχους είναι τα φράγματα, τα οποία αποθηκεύουν νερό για τις διάφορες χρήσεις την χρονική στιγμή που θα απαιτηθούν, συνδυάζονται με έργα παραγωγής ενέργειας υψηλού βαθμού απόδοσης που μπορούν να αξιοποιηθούν και ως έργα αιχμής λόγω της άμεσης απόκρισης λειτουργίας τους, και ταυτόχρονα επιτυγχάνουν και την ανάσχεση των πλημμυρών στις επηρεαζόμενες περιοχές. Προς την λογική της ελεγχόμενης ενεργειακής παραγωγής και του σημαντικού ζητήματος της αποθήκευσης του νερού κινείται το πρόγραμμα των υβριδικών συστημάτων, όπως το έργο «Ναέρας» στο μη διασυνδεδεμένο νησί της Ικαρίας. Πρόκειται για ένα καινοτόμο σύστημα αντλησιοταμίευσης στο οποίο η αιολική ενέργεια επαναπροωθεί στο φράγμα το νερό, το οποίο παροχετεύεται εκ νέου σε υδροστρόβιλο για παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Ένας ακόμη σημαντικός οδηγός που θα προωθήσει την πράσινη μετάβαση είναι η επαναχρησιμοποίηση του νερού των αποβλήτων. Η συνήθης πρακτική που ακολουθείται σήμερα, τουλάχιστον στη χώρα μας, είναι η διάθεση της εκροής από τις επεξεργασίες λυμάτων σε έναν φυσικό αποδέκτη. Η στόχευση προσαρμογής πρέπει να κατευθυνθεί προς την λογική της άμεσης ανάκτησης του νερού. Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρόγραμμα HYDROUSA που «κλείνει τους κύκλους του νερού». Σχετικό έργο που υλοποιήθηκε στην Άντισσα της Λέσβου (HYDRO 1) επιτυγχάνει την επεξεργασία των αστικών λυμάτων της περιοχής με αναερόβιες δεξαμενές και τεχνητούς υδροβιότοπους, και προωθεί την ταυτόχρονη επαναχρησιμοποίηση του επεξεργασμένου νερού των λυμάτων για άρδευση εκτάσεων καλλιεργειών.
Η επιτυχής διαχείριση του νερού μπορεί να εγγυηθεί σε σημαντικό βαθμό την μετάβαση σε ένα πιο αειφόρο πρότυπο κατανάλωσης, παραγωγής και ζωής. Οι αυξανόμενες ζητήσεις σε νερό (σε συνάρτηση με την αύξηση του πληθυσμού και της ποιότητας ζωής) επιτείνουν την ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων μεταξύ των αλληλοσυγκρουόμενων αναγκών. Σε αυτή τη στάθμιση δεν πρέπει να ξεχάσουμε πως το νερό είναι πρωτίστως κοινωνικό αγαθό.
Comments