Ο παγκόσμιος πληθυσμός και το προσδόκιμο ζωής αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς τις τελευταίες δεκαετίες, ο πρώτος άνθρωπος που θα ζήσει 200 χρόνια έχει ήδη γεννηθεί και μέχρι το 2100 ο πληθυσμός της γης αναμένεται να φτάσει τα 11 δισεκατομμύρια.
Η νέα πρόκληση της ανθρωπότητας είναι πως θα κατορθώσει να αντέξει αυτή την αύξηση του πληθυσμού. Σε αυτό το σημείο αξίζει αρχικά, για να ευσταθεί η συλλογιστική πορεία, να αντικρούσουμε το επιχείρημα ότι η ανθρωπότητα όσες φορές αντιμετωπίζει υπερπληθυσμό «λύνει το πρόβλημα» με πόλεμο. Ο παγκόσμιος πληθυσμός λοιπόν, αυξάνεται ραγδαία από το 1750 και οι μεγάλοι πόλεμοι, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα δεν έχουν ισορροπήσει την κατάσταση σε μακροπρόθεσμη κλίμακα (αν δούμε ετήσιες στάθμες, υπάρχουν φυσικά πτώσεις του παγκόσμιου πληθυσμού σε αυτές τις περιόδους).
Αντίστοιχα διαγράμματα, αποδεικνύουν ότι τις τελευταίες δεκαετίες μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο οι θάνατοι από πόλεμο παγκοσμίως μειώνονται.
Ας κλείσουμε όμως αυτή την εκτεταμένη παρένθεση και ας επανέλθουμε στο πρόβλημα: ο πληθυσμός αυξάνεται και οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στα αστικά κέντρα όπου πρέπει να ζουν αρμονικά. Ταυτόχρονα, το 78% των 100 μεγαλύτερων πόλεων του πλανήτη είναι κοντά στο νερό.
«Η πλωτή αρχιτεκτονική είναι το μέλλον της ανάπτυξης των πόλεων», υποστηρίζει σε συνέντευξή του στο BBC ο Κόεν Ολτχούις, ολλανδός αρχιτέκτονας και ιδρυτής του αρχιτεκτονικού γραφείου Waterstudio.
Οικισμοί πάνω στο νερό, γνωρίζουμε ότι υπήρχαν από τα προϊστορικά χρόνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο οικισμός του Δισπηλιού στην Καστοριά.
Στη νότια όχθη της λίμνης της Καστοριάς, σε απόσταση λίγων μόλις χιλιομέτρων από την ομώνυμη πόλη, βρίσκεται ένας μοναδικός στη χώρα μας αρχαιολογικός χώρος, ο νεολιθικός οικισμός του Δισπηλιού. Στη θέση «Νησί», πριν από 7.000 περίπου χρόνια, ψαράδες και γεωργοκτηνοτρόφοι των Νεολιθικών Χρόνων κατασκεύαζαν πασσαλόχτιστα οικήματα, έφτιαχναν εργαλεία, αγγεία και στολίδια, ψάρευαν και κυνηγούσαν, με άλλα λόγια είχαν μια οργανωμένη ζωή και παρήγαν πολιτισμό.
Στο Δισπηλιό παρατηρούνται τρεις μεγάλες οικιστικές φάσεις: η αρχαιότερη είναι λιμναία, η δεύτερη αμφίβια και η νεότερη χερσαία.
Στη νέα πραγματικότητα όμως, οι πλωτές κατασκευές δημιουργούνται σε υδατικούς πόρους με βαθμιαία μεταβαλλόμενη στάθμη σε κλίμακα μερικών μέτρων.
Οι πλημμύρες, ως γνωστόν, είναι ένα από τα πιο δυσεπίλυτα και ανερχόμενα ζητήματα που σχετίζονται με την αλλαγή του κλίματος και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι βροχές καθώς και οι όλο και πιο καταστροφικοί τυφώνες είναι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Πολλές αρχιτεκτονικές μελέτες προσαρμόζονται στα δεδομένα αυτά, για παράδειγμα, κατασκευάζοντας τα λεγόμενα «αμφίβια σπίτια» – κάτι σαν την Κιβωτό του Νώε. Ένα από τα πρώτα που κατασκευάστηκαν είναι το «Formosa» από το αρχιτεκτονικό γραφείο Baca Architects, στις όχθες του ποταμού Τάμεση. Ένα σπίτι με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας το οποίο, σε περίπτωση πλημμύρας, επιπλέει σαν βάρκα.
«Μια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε ήταν η προσπάθεια να αναπτύξουμε μια τυπολογία για πλωτά σπίτια και το πετύχαμε παρατηρώντας κοινότητες που ζουν σε πλωτούς οικισμούς», λέει ο βρετανός αρχιτέκτονας Ρίτσαρντ Κουτς, διευθυντής του γραφείου Baca Architects. Το υπόγειό του είναι βυθισμένο στο νερό και όταν τα νερά του ποταμού φουσκώνουν τότε ολόκληρη η κατασκευή υψώνεται και κινείται πλέοντας όπως μια βάρκα δεμένη σε αποβάθρα.
Η «υδροαρχιτεκτονική» του γραφείου Baca Architects, που έχει έδρα το Λονδίνο, περιλαμβάνει πλωτά σπίτια αλλά και ολόκληρα πλωτά χωριά, πράγμα που επιτρέπει την ανάπτυξη πλωτών κοινοτήτων σε αποβάθρες και κανάλια. Οι Baca Architects έχουν σχεδιάσει ακόμη και μια πλωτή αγωνιστική διαδρομή για Grand Prix, που έχει τη δυνατότητα να μεταφέρεται.
Την ίδια ώρα, μία ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο στην Κοΐμπρα της Πορτογαλίας, παράγει προκατασκευασμένα πλωτά σπίτια που παραγγέλνονται και αποστέλλονται σε όλη τη γη. Τα σπίτια αυτά είναι αυτόνομα για τουλάχιστον μία εβδομάδα, κατασκευάζονται σε διαφορετικά μεγέθη και μπορούν να προσαρμοστούν στις εκάστοτε κλιματικές συνθήκες.
Τα σπίτια αυτά, έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα. Αφενός, μπορούν να μετακινηθούν εύκολα, διότι είναι πλωτά και αφετέρου, την ώρα που ο καιρός γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, προστατεύονται περισσότερο από τις πόλεις που βρίσκονται δίπλα στο νερό. Αυτές οι πλωτές δομές όμως είναι πολύ πιο ασφαλείς από αντίστοιχα κτίρια της στεριάς.
Ήδη οι Baca Architects έχουν αρχίσει να δημιουργούν ένα ολόκληρο πλωτό χωριό στα Λόντον Ντοκλαντς που διαθέτει υπέροχα στοιχεία: κατοικίες, εργασιακούς χώρους και χώρους αναψυχής.
Είναι αυτή η νέα τάση που θα επικρατήσει ως λύση στα προβλήματα του υπερπληθυσμού και της κλιματικής αλλαγής ή ένα φιλόδοξο πλάνο που θα μείνει στα πιλοτικά προγράμματα των καινοτόμων μηχανικών? Ας περιμένουμε να αποδειχτεί.
Comments