Του Κωνσταντίνου Αραβώση*
Ο τομέας του Περιβάλλοντος μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μοχλό Ανάπτυξης, να συμβάλλει να δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και να ενεργοποιηθούν σημαντικοί δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι. Απαιτούνται επενδύσεις της τάξης των 6-8 δις. Ευρώ για την επόμενη πενταετία για να εναρμονιστεί η χώρα μας με τις νομοθετικές απαιτήσεις και περιβαλλοντικούς στόχους που θέτει η ΕΕ και των οποίων υπολειπόμαστε κατά πολύ με κίνδυνο να μας επιβληθούν μεγάλα πρόστιμα για την μη προσαρμογή μας.
Οι Αρχές της ‘Κυκλικής Οικονομίας’ είναι η βασική στρατηγική που προωθεί η ΕΕ σαν μοντέλο αειφόρου ανάπτυξης και περιβαλλοντικής διαχείρισης για την επόμενη δεκαετία, και αποτελεί το πλαίσιο των στρατηγικών για το Περιβάλλον.
Η επιχειρηµατικότητα είναι το εργαλείο για τη µετάβαση στην Κυκλική Οικονοµία. Στο παρελθόν, η σύντοµη διάρκεια ζωής των προϊόντων αποτελούσε βασική προσέγγιση πολλών εταιριών, οι οποίες προωθούσαν την τακτική των συχνών αναβαθµίσεων και «απαραίτητων» τελευταίων τεχνολογιών. Με τις αρχές της ‘Κυκλικής Οικονομίας’ ο επιχειρηµατικός κόσµος θα πρέπει να εστιάσει στην παράταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων, και τη δηµιουργία ανταγωνιστικών προϊόντων που θα διαρκούν πολύ περισσότερο. Τα προϊόντα θα πρέπει να σχεδιαστούν µε γνώµονα την ανθεκτικότητα, την επαναχρησιµοποίηση, την επισκευή, την ανακατασκευή και την ανακύκλωση. Οι εξελίξεις στην περιβαλλοντική καινοτοµία δημιουργούν προυποθέσεις για νέα προϊόντα, διεργασίες, τεχνολογίες και οργανωτική δοµή. Από αυτή τη νέα προσέγγιση θα προκύψουν πολλές επιχειρηµατικές ευκαιρίες.
Η νέα αυτή προσέγγιση µπορεί να επιφέρει καθαρή εξοικονόµηση έως και 604 δις € για τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, που αντιστοιχεί στο το 8 % του ετήσιου κύκλου εργασιών τους, µειώνοντας παράλληλα τις συνολικές ετήσιες εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά 2-4 %5. Συνολικά, η υλοποίηση πρόσθετων µέτρων για την αύξηση της παραγωγικότητας των πόρων κατά 30 % έως το 2030 µπορεί να ενισχύσει το ΑΕΠ κατά σχεδόν 1 %, δηµιουργώντας ταυτόχρονα πάνω από 2 εκατοµµύρια νέες θέσεις εργασίας. Η παγκόσμια αγορά για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αφορούν το περιβάλλον, αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα 1.000 δισ. ευρώ. Το 2025 εκτιμάται ότι αυτή η αγορά θα μπορούσε να διπλασιαστεί.
Για την προώθηση των στόχων αυτών θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα και στην Ελλάδα μέτρα που να περιλαμβάνουν νέες προτάσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων, δείκτες για την παρακολούθηση της αποδοτικότητας των πόρων, καινοτόμες πολιτικές για την προώθηση της ανακύκλωσης και την ενίσχυση της βιωσιμότητας των κύκλων ζωής των προϊόντων και πρωτοβουλίες για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας.
Θα πρέπει να ενισχυθεί η καινοτομία και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας με οριζόντιες δράσεις για το περιβάλλον σε όλα τα προγράμματα που υποστηρίζουν επενδύσεις και να αναπτυχθεί η διασύνδεση επιχειρήσεων με Ερευνητικά Ιδρύματα.
Βασική προτεραιότητα είναι η διαχείριση των αποβλήτων, όπου απαιτούνται επενδύσεις άνω των 2 δις. Ευρώ την επόμενη τριετία με βάση ένα συγκεκριμένο σχέδιο κοστολογημένων έργων. Ο τομέας αυτός δυστυχώς φαίνεται να κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς ,ενώ ακόμη και δρομολογημένα έργα σταμάτησαν ή βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Τα απόβλητα θα πρέπει να λογίζονται ως πόροι πρώτων υλών και ενέργειας και η ενεργειακή αξιοποίηση τους να αποτελεί μια από τις βασικές αξιολογούμενες παραμέτρους των σχεδιασμών.
Πολλές επενδύσεις στην χώρα μας δεν προχωρούν για περιβαλλοντικούς λόγους, επειδή δεν είναι ξεκάθαρο το χωροταξικό και πολοεοδομικό πλαίσιο. Άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι συνεπώς οι ξεκάθαρες επιτρεπόμενες χρήσεις γής με στόχο της διευκόλυνση των επενδύσεων , αλλά και την διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος. Θα πρέπει επιπλέον να ληφθούν περαιτέρω θεσμικές προβλέψεις για μείωση της γραφειοκρατίας και του χρόνου που απαιτείται στις αδειοδοτήσεις νέων επενδύσεων και για τις απαιτούμενες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Θα πρέπει να καταργηθούν οι υποχρεώσεις που είναι αυστηρότερες από αυτές που προβλέπονται από την νομοθεσία της ΕΕ εφόσον αυτές δεν είναι απολύτως απαραίτητες.
Για να χρηματοδοτηθούν τα απαιτούμενα έργα προυπόθεση είναι πέραν της εκμετάλλευσης των κοινοτικών πόρων (υπάρχουν ήδη μεγάλες καθυστερήσεις στην απορρόφηση του ΕΣΠΑ) να ενεργοποιηθούν άμεσα ιδιωτικά κεφάλαια με προώθηση ΣΔΙΤ και Συμβάσεων Παραχώρησης καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία φορέων όπως η Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων.
*Ο Δρ. Κωνσταντίνος Αραβώσης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στον Τομέα Βιομηχανικής Διοίκησης & ΕπιχειρησιακήςΈρευνας της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ, Kαθηγητής στο ATHENS MBA (ΕΜΠ – ΟΠΑ) και επισκέπτης καθηγητής στο Imperial College. Είναι Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων και Πρόεδρος Δ.Σ του Ελληνικού Ινστιτούτου Διοικήσεως Παραγωγής Προϊόντων & Υπηρεσιών (ΕΙΔΙΠ) της ΕΕΔΕ.
Comments