Ζητήματα περιβαλλοντικής φύσεως κυρίως, τα οποία ανέκυψαν τις τελευταίες δεκαετίες, συνέβαλαν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών αναφορικά με τον επαναπροσδιορισμό των παραγωγικών και λειτουργικών διαδικασιών για το σύνολο των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων.
Ποικιλία στρατηγικών και μεθοδολογικών εργαλείων αναπτύχθηκαν για την καταγραφή και την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των ανωτέρω σε όρους βιωσιμότητας με βάση τις αρχές κυκλικής οικονομίας και αποσκοπώντας στη σταδιακή μετάβαση σε περιβαλλοντικά φιλικότερα (χαμηλότερων υλικών και ενεργειακών απαιτήσεων, λιγότερο ρυπογόνα) μοντέλα.
Μεταξύ αυτών, η Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ), συνιστά την πλέον διαδεδομένη πρακτική. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο εργαλείο ποσοτικοποίησης των εκπομπών, των απαιτούμενων πόρων αλλά και των περιβαλλοντικών και υγειονομικών επιπτώσεων που συνδέονται με διεργασίες, προϊόντα, ή δραστηριότητες στο σύνολο της παραγωγικής ή/και χρηστικής ζωής τους.
Μέσω της μοντελοποίησης και της μελέτης προϊόντων και διαδικασιών χρησιμοποιώντας την ΑΚΖ κατέστη εφικτή:
Η Βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών
Η Εξέταση, ταυτοποίηση και ποσοτικοποίηση των απαιτούμενων πόρων
Η Αναβάθμιση των διαδικασιών επεξεργασίας των απορριμμάτων
Ο Περιορισμός των ρυπογόνων εκπομπών
Η Παρακολούθηση της πορείας των παραγόμενων προϊόντων
Δημιουργήθηκε παράλληλα η ανάγκη περεταίρω διερεύνησης των δυνατοτήτων αναβάθμισης των λογισμικών ΑΚΖ. Συγκεκριμένα επιχειρήθηκε η ανάπτυξη εναλλακτικών σεναρίων παραμετροποίησης σε ότι αφορά στα υπό μελέτη μοντέλα. Ο νέος τρόπος προσέγγισης επικεντρώθηκε στη μελέτη των επιπτώσεων που επιφέρει η τροποποίηση των ορίων του συστήματος (system boundaries) για τα οποία μέχρι πρότινος ο χρήστης είχε στη διάθεσή του αποκλειστικά μια επιλογή, η οποία περιοριζόταν στην καταγραφή για τα στάδια από την παραγωγή ως την ολοκλήρωση της χρήσης ή/και την απόρριψη (cradle to grave).
Αν και η συγκεκριμένη παραμετροποίηση εξασφαλίζει την απαίτηση για διευρυμένο (ως προς τα λειτουργικά όρια) μοντέλο και οδηγούσε σε πιο ρεαλιστικά αποτελέσματα, δεν επέτρεπε λόγω των δομικών χαρακτηριστικών της, την πλήρη αξιοποίηση των εισερχομένων, προϋπόθεση απαραίτητη σε συγκεκριμένες παραγωγικές διαδικασίες (λ.χ. διαχείριση αποβλήτων).
Η εκτεταμένη μελέτη σε συνδυασμό με την πρακτική εμπειρία οδήγησε στη βελτίωση των δυνατοτήτων παραμετροποίησης και στη δυνατότητα να υιοθετούνται και να εφαρμόζονται οι εξής επιλογές αναφορικά με τα όρια των μοντέλων ΑΚΖ.
• Cradle-to-Cradle: Από την εξόρυξη πόρων (cradle) και μέσω των διαδικασιών εναλλακτικής διαχείρισης, ήτοι ανακύκλωση, ανάκτηση, επαναχρησιμοποίηση κλπ και παραγωγή δευτερογενών υλικών ή προϊόντων ή ακόμα και παραγωγή νέων προϊόντων. Ο συγκεκριμένος τρόπος παραμετροποίησης είναι ιδανικός στην περίπτωση διαμόρφωσης σεναρίων διαχείρισης αποβλήτων (παρέχει τη δυνατότητα της 100% αξιοποίησης των εισερχομένων απορριμμάτων).
• Cradle-to-Grave: Από την εξόρυξη των απαιτούμενων πόρων (cradle) στην απόρριψη (grave) και τελική του χρησιμοποιημένου προϊόντος όπως ήδη αναλύθηκε προηγούμενα.
• Cradle-to-gate: Από την εξόρυξη των απαιτούμενων πόρων για την (cradle) στην πύλη του εργοστασίου παραγωγής του εκάστοτε προϊόντος και στην πύλη εξόδου πριν σταλεί στους τελικούς καταναλωτές (gate). Η συγκεκριμένη παραμετροποίηση εξιδανικεύει τα αποτελέσματα λόγω του ότι, η τελική χρήση και η απόρριψη του χρησιμοποιημένου υλικού αφήνονται εκτός των συστημικών ορίων. Υιοθετείται κατά κόρον στην περίπτωση ΑΚΖ της λειτουργίας επιχειρήσεων.
• Gate-to-gate: Ο συγκεκριμένος τρόπος παραμετροποίησης επιλέγεται στην περίπτωση αποκλειστικής ανάλυσης μιας μόνο διεργασίας από το σύνολο των όσων περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη παραγωγική διαδικασία (π.χ. την επεξεργασία εντός ενός εργοστασίου).
Η μετάβαση σε βιώσιμα μοντέλα απαιτεί την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σεναρίων, στο πλαίσιο των οποίων θα αξιολογείται το σύνολο των επιμέρους σταδίων μιας διεργασίας ή της παραγωγής ενός προϊόντος και όχι αποκλειστικά η επιβάρυνση που προκύπτει από την ίδια τη διεργασία ή τη χρήση του προϊόντος.
Η συγκεκριμένη πρακτική θα συνεισφέρει στον περιβαλλοντικό εξευγενισμό των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Θα οδηγήσει παράλληλα σε αναθεώρηση των απόψεων σχετικά με αρκετές «πράσινες», «αειφόρες» και «βιώσιμες» επενδύσεις.
Comments