της Ξένιας Αμανατίδη
Τον Φεβρουάριο του 2020 το Λουξεμβούργο έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο με δωρεάν πρόσβαση στα μέσα μαζικής μεταφοράς για όλους. Αυτό περιλαμβάνει λεωφορεία, τραμ και τρένα και είναι διαθέσιμο τόσο για τους μόνιμους κατοίκους, όσο και για τους τουρίστες. Η συζήτηση όμως για τα δωρεάν μέσα υπάρχει εδώ και δεκαετίες και πολλές πόλεις ανά τον κόσμο έχουν εφαρμόσει είτε μηδενικό κόστος, είτε πολύ χαμηλές τιμές με σκοπό την προώθηση τους.
Η δωρεάν πρόσβαση στα MMM έχει κάποια αξιοσημείωτα πλεονεκτήματα. Όσον αφορά την λειτουργία των μέσων, με την δωρεάν παροχή τους, η επιβίβαση γίνεται γρηγορότερη και ευκολότερη, καθώς δεν υπάρχει ανάγκη για επικαιροποίηση των εισιτηρίων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά το κόστος συντήρησης των μέσων και των σταθμών τους, καθώς δεν χρειάζεται προσωπικό που εκδίδει ή ελέγχει τα εισιτήρια, δεν υπάρχουν μηχανήματα, τα οποία χρειάζονται συντήρηση και δεν σπαταλούνται πόροι για την εκτύπωση εισιτηρίων. Εκτός από τα οικονομικά προτερήματα υπάρχουν και οικολογικά οφέλη, καθώς η χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών είναι πιο φιλική για το περιβάλλον από την ατομική μετακίνηση με αυτοκίνητο.
Εάν ο στόχος είναι να χρησιμοποιούνται περισσότερο οι δημόσιες συγκοινωνίες, η δωρεάν παροχή τους δεν είναι ο μόνος τρόπος προώθησής τους. Οι περιορισμοί ή ακόμα και η απαγόρευση των αυτοκινήτων σε κέντρα πόλεων ανά των κόσμο, οδηγούν ούτως ή άλλως πολλούς πολίτες στην χρήση των ΜΜΜ. Άρα, αν ο στόχος είναι απλά και μόνο η προώθηση των ΜΜΜ, δεν χρειάζεται να είναι δωρεάν, χρειάζεται απλά οι εναλλακτικές να είναι δυσπρόσιτες. Τα δωρεάν δημόσια μέσα αφορούν όμως πολλά περισσότερα ζητήματα από την ίδια την προώθηση τους. Είναι ένας τρόπος για την καλυτέρευση του επιπέδου ζωής των πολιτών και ένας τρόπος εξάλειψης της ανισότητας στην κοινωνία. Σε έρευνες για τις δημόσιες συγκοινωνίες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, μεγάλο ποσοστό των πολιτών δήλωσε πως περιορίζουν τις μετακινήσεις τους με τα μέσα εξολοκλήρου λόγω του κόστους τους.
Υπάρχουν βέβαια και κάποια σημαντικά εμπόδια για τις δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες. Το πρώτο εμπόδιο παρουσιάζεται στο ποιος θα τις χρηματοδοτεί. Θα γίνεται χρηματοδότηση από τοπικούς φορείς, όπως τον δήμο ή την περιφέρεια ή θα γίνεται χρηματοδότηση σε κρατικό επίπεδο; Θα χρηματοδοτείται μέσω φορολογίας των πολιτών ή με την υποστήριξη από επιχειρήσεις; Θα είναι δωρεάν για όλους, για τους μόνιμους κατοίκους ή για κάποιες κοινωνικές ομάδες;
Η απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι το δύσκολο κομμάτι της διαδικασίας. Μέχρι στιγμής, η εφαρμογή του “μηδενικού εισιτηρίου για όλους” έχει γίνει κυρίως σε μικρές ή μεσαίου μεγέθους πόλεις, καθώς η κατάσταση στις μεγαλουπόλεις είναι πιο περίπλοκη. Έτσι, πολλές πόλεις επιλέγουν πιο εστιασμένες λύσεις, όπως την δωρεάν πρόσβαση στα ΜΜΜ σε επιλεγμένες κοινωνικές ομάδες (πχ μαθητές και φοιτητές) ή την δημιουργία συγκεκριμένων δωρεάν λεωφορειακών γραμμών σε κεντρικές περιοχές για την αποφόρτιση της κίνησης. Άλλες λύσεις αφορούν την δωρεάν παροχή ποδηλάτων στους μόνιμους κατοίκους μιας πόλης για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα ή την παροχή τους με πολύ μικρό κόστος.
Η μεταφορά εντός και εκτός των πόλεων είναι ένα περίπλοκο ζήτημα και με την ανάγκη για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ως μέσο καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, η βελτιστοποίηση των μεταφορών θα μας απασχολεί όλο και περισσότερο. Οι δημόσιες συγκοινωνίες έχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης και η συζήτηση για την δωρεάν παροχή τους εμπεριέχει κοινωνικά, πολιτικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Σε πόλεις ανά τον κόσμο οι μεταφορές αλλάζουν δραματικά. Στην Ολλανδία οι μεταφορές για φοιτητές είναι δωρεάν, ενώ στην Βαρκελώνη δημιουργήθηκε ένα δημόσιο σύστημα για μεταφορά των μόνιμων κατοίκων με ποδήλατο με πολύ μικρο κόστος. Αντίστοιχα, στο Τάλιν και σε άλλες μικρότερες πόλεις στην Ευρώπη, οι δημόσιες συγκοινωνίες έχουν γίνει τελείως δωρεάν για τους μόνιμους κατοίκους. Ποιο είναι το επόμενο βήμα για τις μεταφορές στην Ελλάδα;
Kommentare