της Χριστίνας Γαλάνη.
Τα τελευταία χρόνια, οι λύσεις που βασίζονται στη φύση (αγγλικός όρος: Nature based Solutions/ NBS) έχουν αναδειχθεί ως μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την αντιμετώπιση μιας σειράς περιβαλλοντικών αλλά και κοινωνικών προκλήσεων μέσω της προστασίας, της αποκατάστασης και της βιώσιμης διαχείρισης των οικοσυστημάτων (EC, 2020).
Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση ορίζονται από την Ευρωπαϊκή επιτροπή ως: ‘λύσεις που εμπνέονται και υποστηρίζονται από τη φύση, οι οποίες είναι οικονομικά αποδοτικές, παρέχουν ταυτόχρονα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη και συμβάλλουν στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας. Τέτοιες λύσεις φέρνουν περισσότερα, και πιο ποικίλα, στοιχεία της φύσης και φυσικά χαρακτηριστικά και διαδικασίες στις πόλεις, τα τοπία και τις θάλασσες, μέσω τοπικά προσαρμοσμένων, αποδοτικών ως προς τους πόρους και συστημικών παρεμβάσεων. Συνεπώς, οι λύσεις που βασίζονται στη φύση πρέπει να ωφελούν τη βιοποικιλότητα και να υποστηρίζουν την παροχή μιας σειράς υπηρεσιών σχετικών με το οικοσύστημα’ (EC, 2022).
Παρά την αυξανόμενη πρόοδο στην ανάπτυξη των NBS σε όλη την Ευρώπη, η εκπαιδευτική τους δυνατότητα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτη. Μολονότι τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει αξιόλογες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) καθώς και διεθνείς πρακτικές και δράσεις που συμβάλλουν στην προώθηση και την ενσωμάτωση των NBS στον εκπαιδευτικό τομέα, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη ευκαιριών κατάρτισης στην εκπαίδευση γύρω από την έννοια των NBS (Katikas et al., 2023), τόσο για τους φοιτητές εκπαιδευτικούς (pre-service teachers) που προορίζονται ως μελλοντικοί εκπαιδευτικοί όσο και για τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς (in-service teachers) και τους εκπαιδευτές τους (teacher trainers).
Οι ομάδες αυτές χρειάζονται καλύτερο συντονισμό και υποστήριξη, καθώς και ευκαιρίες αμοιβαίας μάθησης και δίκτυα για την προώθηση και την αναβάθμιση της εκπαίδευσης γύρω από τα NBS στο επαγγελματικό σχολικό τους περιβάλλον σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα όποια τρέχοντα διαθέσιμα προγράμματα κατάρτισης εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση για την αειφορία (sustainability education) σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν επαρκούν για την ενσωμάτωση των NBS στην εκπαίδευση. Παράλληλα, πολλοί εκπαιδευτικοί και εκπαιδευτές στερούνται ικανοτήτων και γνώσεων που σχετίζονται με τα NBS, αδυνατώντας να εμπνεύσουν και να διδάξουν αποτελεσματικά έννοιες και διαδικασίες γύρω από τα NBS και να τα εφαρμόσουν στην πράξη για την ενίσχυση και ευαισθητοποίηση των μαθητών καθώς και την καλλιέργεια των πράσινων δεξιοτήτων τους κατά την ενασχόλησή τους με περιβαλλοντικά ζητήματα και προκλήσεις της αειφορίας (Utkarsh, 2023).
Σε αυτό το πλαίσιο, το ευρωπαϊκό έργο NBS Academy δημιουργήθηκε για να συμπληρώσει ένα κενό στην εκπαίδευση για την βιωσιμότητα, υποστηρίζοντας τους εκπαιδευτικούς, τους εκπαιδευτές εκπαιδευτικών και τους διευθυντές των σχολείων να αναπτύξουν νέες ικανότητες και ευκαιρίες κατάρτισης μέσω βιωματικών παιδαγωγικών μεθόδων για την ενσωμάτωση των NBS στα σχολικά προγράμματα σπουδών.
Πρωταρχικός στόχος του έργου είναι να δημιουργήσει μια διεθνή κοινότητα πρακτικής (Community of Practice) για την εκπαίδευση των NBS τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους παρόχους κατάρτισης των εκπαιδευτικών (teacher trainers) και μέσω συμμετοχικών προσεγγίσεων με την συνεισφορά και συνεργασία ειδικών πάνω στα NBS και άλλων ενδιαφερόμενοι μερών της εκπαίδευσης να εξοικειωθούν με τις τελευταίες τάσεις της εκπαίδευσης πάνω στα NBS και θα συν-δημιουργήσουν νέα προγράμματα κατάρτισης και εκπαιδευτικό υλικό που θα στοχεύει στην αρχική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (Initial Teacher Education/ITE) και την συνεχή επαγγελματική τους ανάπτυξη (Continuous Professional Development / CPD), με απώτερο σκοπό την ουσιαστική και συμμετοχική ενσωμάτωση των NBS στη σχολική κοινότητα όλη την Ευρώπη.
To έργο NBS Academy – το οποίο συντονίζεται από τον ελληνικό οργανισμό Stimmuli for social change που ειδικεύεται στον τομέα της κοινωνικής καινοτομίας, ανάπτυξης δεξιοτήτων του 21ου αιώνα και καινοτόμων προγραμμάτων στον τομέα της σχολικής και πανεπιστημιακής εκπαίδευσης – αποτελείται από μια διεπιστημονική ομάδα εταίρων, συμπεριλαμβάνοντας πιο συγκεκριμένα:
9 πλήρεις εταίρους που εκπροσωπούν αναγνωρισμένους παρόχους αρχικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών (Initial Teacher Education) και συνεχούς επαγγελματική ανάπτυξης (Continuous Professional Development) όπως πανεπιστήμια και δημόσιες αρχές, καθώς και οργανισμούς με τεχνογνωσία στην εκπαίδευση σε θέματα NBS.
13 συνδεδεμένους εταίρους (associated partners) που εκπροσωπούν σχολεία, φορείς χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής, σχολικές ενώσεις, επιστημονικά κέντρα και άλλες σχετικές δημόσιες αρχές.
Η κοινοπραξία του έργου NBS Academy
Πώς το NBS Academy συμβάλλει στην ενσωμάτωση των nature based solutions στην σύγχρονη εκπαίδευση;
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη να παρέχει τόσο στους εκπαιδευτικούς όσο και στους εκπαιδευτές τους την τεχνογνωσία για την εφαρμογή της εκπαίδευσης γύρω από τα NBS, το NBS Academy έχει ως σκοπό να οικοδομηθεί ένα ευρωπαϊκό δίκτυο επαγγελματικής μάθησης και εκπαίδευσης για τις παραπάνω ομάδες, το οποίο επικεντρώνεται στην εκπαίδευση για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσω της αξιοποίησης των NBS. Eνώ οι τρέχουσες πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση πάνω στα NBS επικεντρώνονται στη δημιουργία διδακτικού υλικού για τους εκπαιδευτικούς, το NBS Academy προχωρά πέρα από αυτό το στόχο έχοντας ως όραμα και κύριο στόχο τη δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης για εκπαιδευτές και εκπαιδευτικούς, τα οποία επί του παρόντος απουσιάζουν. Ως εκ τούτου, το έργο αναμένεται να προωθήσει νέα εκπαιδευτικά εργαλεία και ευκαιρίες κατάρτισης γύρω από τα NBS σε όλη την Ευρώπη. Θα εισάγει μεταβιβάσιμες μορφές επαγγελματικής μάθησης στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, ώστε να δημιουργήσει μια γενιά ενεργών εκπαιδευτικών και εκπαιδευτών που θα ενεργούν ως φορείς της πράσινης εκπαίδευσης και εν προκειμένω της εκπαίδευσης των NBS, παρέχοντάς τους όχι μόνο θεωρητικές γνώσεις πάνω στα NBS αλλά και κατάλληλες μεθοδολογίες και παιδαγωγικές μεθόδους που εστιάζουν στην επίλυση προβλημάτων και όχι σε απλή πρόσληψη πληροφοριών και ευαισθητοποίηση σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα.
Για να διασφαλιστεί ότι τα προγράμματα κατάρτισης και επιμόρφωσης που θα αναπτυχθούν από την κοινοπραξία του έργου ανταποκρίνονται στις ξεχωριστές ανάγκες τόσο των φοιτητών εκπαιδευτικών (pre-service teachers) όσο και των εν ενεργεία εκπαιδευτικών (in-service teachers), το NBS Academy θα χρησιμoποιήσει μια συμμετοχική μεθοδολογία σχεδιασμού και πιλοτικής εφαρμογής των νέων εκπαιδευτικών πόρων. Πιο συγκεκριμένα, μέσω δύο καινοτόμων μεθοδολογιών, της Κοινότητας Πρακτικής (Community of practice/CoP) και της μεθοδολογίας Ζωντανών Εργαστηρίων (Living Labs methodology), το NBS Academy στοχεύει στην προώθηση και υλοποίηση ισχυρής συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευτών από διάφορες χώρες της ΕΕ. Οι εταίροι του έργου θα ενώσουν τις δυνάμεις τους με εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές και ειδικούς πάνω στα NBS προκειμένω να ανταλλάξουν εμπειρίες και γνώσεις για την συν-δημιουργία δύο καινοτόμων μαθημάτων στο πεδίο της αρχικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών (Initial Teacher Education/ITE) και της συνεχούς επαγγελματικής τους ανάπτυξης (Continuous Professional Development / CPD) για την εκπαίδευση σε θέματα NBS. Βασικό στοιχείο και των δύο μαθημάτων θα είναι η ενίσχυση και η διευκόλυνση της μάθησης μέσω «συνεργατικών κοινοτήτων μάθησης», προσφέροντας στους εκπαιδευόμενους την ευκαιρία να συνεργαστούν με συναδέλφους και επαγγελματίες τόσο εντός όσο και εκτός των ιδρυμάτων τους, με την συμβολή και εμπειρογνωμοσύνη εξωτερικών ειδικών στη θεματική των NBS. Με αυτόν τον τρόπο, τα μαθήματα του NBS Academy θα θέσουν τη συνεργασία μεταξύ ομοτίμων (peer learning) στο επίκεντρο της συνολικής μαθησιακής εμπειρίας προωθώντας την εκπαίδευση για τα NBS με διαθεματικό τρόπο, με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών διαφορετικών ειδικοτήτων.
Αρχικά, εστιάζοντας σε τοπικό επίπεδο (π.χ. μέσω τοπικών Living Labs που εφαρμόστηκαν την περίοδο Οκτώβριος - Νοέμβριος 2024 6 πιλοτικές χώρες: Ελλάδα, Κύπρος, Σουηδία, Βουλγαρία, Γερμανία και Αυστρία) και στη συνέχεια μέσω κοινών δραστηριοτήτων μεικτής μάθησης, προγραμμάτων κινητικότητας και ενός διεθνούς εργαστηρίου (Internationalization Lab) που θα λάβουν χώρα την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2025, το NBS Academy θα διασφαλίσει την ανάπτυξη και εφαρμογή κοινών και συμμετοχικών ευκαιριών κατάρτισης ως αποτέλεσμα ισχυρών διακρατικών συνεργασιών, δίνοντας στους εκπαιδευτικούς την δυνατότητα να σκέφτονται βιώσιμα και να χρησιμοποιούν την τεχνολογία (ιδίως εφαρμογές Εικονικής Πραγματικότητας/ Virtual Reality) με σκοπό να να σχεδιάζουν και να δημιουργούν στο δικό τους πλαίσιο εκπαιδευτικές καινοτομίες πάνω στα NBS, μετατρέποντάς τους από αποδέκτες της καινοτομίας σε δημιουργούς της καινοτομίας.
Disclaimer – Δήλωση αποποίησης ευθύνης:
To Erasmus+ Teacher Academy έργο NBS Academy συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Συμφωνία επιχορήγησης αριθ. 101104412). Ωστόσο, οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται είναι αποκλειστικά του/των συγγραφέα/ων και δεν αντανακλούν κατ' ανάγκη τις απόψεις και τις γνώμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε η χορηγούσα αρχή μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι' αυτές.
Μάθετε περισσότερα για το έργο NBS Academy και εξερευνήστε τις καινοτόμες δράσεις του μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του έργου https://www.nbsacademy.eu/
Μπροσούρα με βασικές πληροφορίες για το έργο διατίθεται εδώ.
Παραπομπές:
EC. (2020). Nature-based solutions: Benefits and opportunities. https://cordis.europa.eu/article/id/421771-nbs-benefits-and-opportunities-wild-et-al-2020
EC. (2022). Nature-based solutions. EU-funded nbs research projects tackle the climate and biodiversity crisis. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/780fb633-49e4-11ed-92ed-01aa75ed71a1/language-en
Katikas, L., Tsaknia, T., Sotiriou, S. et al. (2023). NBS EduWORLD - Scenarios of Plausible Futures for NatureBased Solutions in Education – August 2023. Ellinogermaniki Agogi, Athens.
Utkarsh, S. (2023). Integrating Nature in Education: Unlocking the Potential of Transformative Learning for Sustainability. https://networknature.eu/sites/default/files/uploads/networknature-policy-brief-rd-final.pdf
Comments