του Γεώργιου Μανώλη
Τα τελευταία χρόνια είναι ευρέως γνωστό ότι προωθούνται έντονα ενέργειες και μέτρα από τους παγκόσμιους και ευρωπαϊκούς φορείς για αποδέσμευση της παραγωγής ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα, καθώς αποτελούν μεγάλη πηγή αέριων ρύπων. Η αντιστάθμιση της ενεργειακής αυτής στροφής, προτείνεται να γίνει μέσω της εκμετάλλευσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, η αλλαγή αυτή έγινε βασιζόμενη κυρίως στην ηλιακή και αιολική ενέργεια. Οι πηγές αυτές εκμεταλλεύτηκαν με τη δημιουργία πάρκων αλλά και οικιακών εγκαταστάσεων, συγχρηματοδοτούμενα από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν θετικό δρόμο στην εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών, η αναζήτηση επιπλέον πηγών συνεχίζεται. Μια αναπτυσσόμενη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, αποτελεί η Γεωθερμία. Η συγκεκριμένη πηγή δεν είναι μια άγνωστη πηγή ενέργειας στη χώρα μας. Παρόλα αυτά δεν αξιοποιείται στο έπακρό της.
Η Γεωθερμία ή Γεωθερμική ενέργεια είναι η φυσική θερμική ενέργεια της γης που προέρχεται από το εσωτερικό της και περιέχεται στα πετρώματα και τα ρευστά. Συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή νερού, ατμού ή θερμών πετρωμάτων που περιορίζονται στα πρώτα τρία χιλιόμετρα από την επιφάνεια της γης. Ο χώρος όπου εντοπίζεται ονομάζεται γεωθερμική περιοχή ή πεδίο. Η γεωθερμία χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τη θερμοκρασία του γεωθερμικού πεδίου:
Αβαθής γεωθερμία (<25˚C): Υπάρχει σχεδόν παντού και χρησιμοποιείται κυρίως για ψύξη και θέρμανση.
Χαμηλή ενθαλπία (25-90˚C)
Μέση ενθαλπία (90-150˚C): Χρησιμοποιείται και για ηλεκτροπαραγωγή και για άμεσες θερμικές χρήσεις.
Υψηλή ενθαλπία (>150˚C): Χρησιμοποιείται κυρίως για ηλεκτροπαραγωγή λόγω της υψηλής ενέργειας.
Ανάλογα με την κατηγορία της πεδίου οι χρήσεις κατατάσσονται σε ηλεκτρικές (παραγωγή ισχύος) και σε άμεσες (θέρμανση κατοικιών, θερμοκηπίων, ιχθυοκαλλιεργειών, και χρήση των ιαματικών πηγών). Επίσης, οι χρήσεις περιλαμβάνουν και την αξιοποίηση της θερμότητας των πετρωμάτων ή του εδάφους (αβαθής γεωθερμία).
Τα πλεονεκτήματα της γεωθερμίας είναι:
Η συνεχής παροχή ενέργειας
Μικρή απαίτηση χώρου
Μικρό κόστος λειτουργίας
Μηδενικές έως ελάχιστες εκπομπές αερίων
Αντίθετα, τα μειονεκτήματα της γεωθερμίας οφείλονται στην ιδιαίτερη χημική σύσταση των θερμικών ρευστών. Τα ρευστά αυτά εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών και της επαφής με διάφορα πετρώματα περιέχουν ποσότητες διαλυμένων αλάτων και αερίων. Τα άλατα αυτά συνεισφέρουν στην δημιουργία επικαθίσεων και διαβρώσεων στους εξοπλισμούς των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Ωστόσο, οι κύριες περιβαλλοντικές οχλήσεις και ανησυχίες οφείλονται στην εκπομπή των αερίων στην ατμόσφαιρα και της διάθεσης του θερμού νερού στους υδάτινους αποδέκτες. Για την απόθεση του νερού αυτού στους αποδέκτες είναι απαραίτητη η επεξεργασία και η μείωση της θερμοκρασίας του.
H Ελλάδα ανήκει στις τρεις μοναδικές ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτει γεωθερμικά πεδία υψηλής ενθαλπίας. Στα πεδία αυτά, όπως προαναφέρθηκε, μπορούν να υπάρξουν ρευστά που διαθέτουν θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 150˚C και να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας. Επιπλέον, στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα, υπάρχουν ταμιευτήρες με θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 90˚C.
Οι πρώτες έρευνες πηγών γεωθερμίας ξεκίνησαν από τη ΔΕΗ το 1973. Στη συνέχεια, η ίδια εταιρεία το 1988 ξεκίνησε τη πιλοτική λειτουργία του πρώτου στη χώρα γεωθερμικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής ονομαστικής ισχύος 2 MW στη Μήλο, εκμεταλλευόμενη το τόξο του νότιου Αιγαίου. Ωστόσο, λόγω αστοχίας της εγκατάστασης, το υδρόθειο προκάλεσε καταστροφές και μόλυνση στις περιοχές γύρω από τον σταθμό. Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν οδήγησαν στον τερματισμό λειτουργίας της μονάδας και των ερευνών για εύρεση νέων πεδίων υψηλής ενθαλπίας σε όλη τη χώρα. Στη συνέχεια, η έρευνα επικεντρώθηκε στα πεδία χαμηλής ενθαλπίας.
Ωστόσο, η επανάσταση στην Ελλάδα στο κλάδο της αξιοποίησης της γεωθερμίας ήταν το 2005 με την δημοσίευση της νομοθεσίας σχετικά με τις Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας (Γ.Α.Θ.). Οι Γ.Α.Θ. εκμεταλλεύονται τις θερμοκρασίες του εδάφους της αβαθούς γεωθερμίας. Οι εφαρμογές των εγκαταστάσεων αυτών επικεντρώνονται στη ψύξη και θέρμανση κτιρίων, σε μονάδες ξήρανσης, στη θέρμανση θερμοκηπίων και ιχθυοτροφείων. Με αυτή τη νομοθεσία, η αξιοποίηση της συγκεκριμένης μορφής της γεωθερμίας αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο τομέα αυτής της ανανεώσιμης πηγής στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη αυτή οφείλεται στο γεγονός πως η δημιουργία τέτοιων μονάδων απαιτεί μόνο ορισμένα δικαιολογητικά, σε αντίθεση με τα πεδία χαμηλής και μέσης ενθαλπίας που απαιτούν την προκήρυξη διαγωνισμού για την εκμετάλλευσή τους.
Τα τελευταία χρόνια η προσπάθεια ανάπτυξης και εκμετάλλευσης της γεωθερμίας των πεδίων υψηλής ενθαλπίας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα γίνεται κυρίως μέσω της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, η οποία αποτελεί 100% θυγατρική της ΔΕΗ, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το γεωθερμικό δυναμικό των περιοχών της Λέσβου, της Νισύρου, των Μεθάνων και της Μήλου-Κιμώλου-Πολυαίγου, καθώς αυτή είναι που έχει μισθώσει από το Δημόσιο τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσής τους. Για την αξιοποίηση των πεδίων αυτών στις 4/7/2017 προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό για την επιλογή Στρατηγικού Εταίρου στο πεδίο ηλεκτροπαραγωγής από γεωθερμία, με την σύσταση νέας θυγατρικής εταιρείας.
Τελικά, η επιλογή του εταίρου ολοκληρώθηκε, ένα χρόνο αργότερα, στις 11/7/2018. Η εταιρεία με ανακοίνωσή της ανακήρυξε στρατηγικό εταίρο την εταιρεία ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. αφού είχε καταθέσει την υψηλότερη προσφορά. Με τη συνεργασία αυτή ο εταίρος αποκτά το 51% του μετοχικού κεφαλαίου της ιδρυόμενης εταιρείας για την κατασκευή γεωθερμοηλεκτρικών σταθμών παραγωγής. Οι σταθμοί αυτοί θα πρέπει να έχουν ονομαστική ισχύ τουλάχιστον 8 MW στο πεδίο της Λέσβου και τουλάχιστον 5 MW σε καθένα από τα υπόλοιπα τρία προαναφερθέντα πεδία.
Comments