της Καλλιόπης Μυλωνά
Η Ελλάδα, γνωστή για την πλούσια ελαιοκαλλιέργειά της, είναι μία από τις κορυφαίες χώρες παραγωγής ελαιολάδου παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην παγκόσμια αγορά ακολουθώντας την Ιταλία και την Ισπανία. Η παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα κυμαίνεται από 300.000 έως 600.000 τόνους ετησίως, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες και τις καλλιεργητικές πρακτικές. Περίπου 2,5-3 εκατομμύρια τόνοι ελιών συγκομίζονται ετησίως, με περισσότερα από 2.000 ελαιοτριβεία να λειτουργούν σε όλη τη χώρα.
Η παραγωγή ελαιολάδου έχει σημαντική οικονομική συνεισφορά, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 2-3% του Α.Ε.Π. της Ελλάδας. Επιπλέον, η ελαιοκομία παρέχει χιλιάδες θέσεις εργασίας, επηρεάζοντας θετικά τις τοπικές κοινότητες, ιδιαίτερα σε περιοχές με ισχυρή ελαιοκαλλιέργεια. Η Ελλάδα εξάγει σημαντικές ποσότητες ελαιολάδου, καθιστώντας την μια από τις μεγαλύτερες χώρες εξαγωγής στην Ευρώπη.
Διαδικασία παραγωγής και απόβλητα
Η διαδικασία παραγωγής ελαιόλαδου περιλαμβάνει διάφορα στάδια, όπως είναι η σύνθλιψη των ελιών, η ανάμειξη της πάστας και ο διαχωρισμός του ελαίου από το νερό. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία παράγει και μια σημαντική ποσότητα αποβλήτων. Συγκεκριμένα, τα ελαιοτριβεία παράγουν περίπου 1-2 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων ετησίως, στα οποία περιλαμβάνονται υπολείμματα ελιών, φύλλα καθώς και νερό από τη διαδικασία εκχύλισης.
Αυτά τα απόβλητα, μπορεί να έχουν αρνητική ρυπογόνο επίδραση στο περιβάλλον. Η ανεξέλεγκτη απόρριψή τους μπορεί να οδηγήσει σε ρύπανση εδάφους και υδάτινων πόρων, επηρεάζοντας την τοπική χλωρίδα και πανίδα. Ειδικότερα, η παρουσία πολυφαινολών και άλλων βλαβερών ουσιών μπορεί να βλάψει το οικοσύστημα και να υποβαθμίσει την ποιότητα των υδάτων. Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για βιώσιμες λύσεις διαχείρισης αποβλήτων.
Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν;
Μια αρκετά υποσχόμενη προσέγγιση είναι η αξιοποίηση του πυρηνόξυλου που προκύπτει από την επεξεργασία των ελιών καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ποικίλους τρόπους φιλικούς προς το περιβάλλον.
1. Χρήση ως ροφητικό υλικό
Το πυρηνόξυλο με κατάλληλη επεξεργασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ροφητικό υλικό, ικανό να απορροφήσει ρύπους από το νερό και τον αέρα. Έτσι, καθίσταται ιδανικό για εφαρμογές περιβαλλοντικού καθαρισμού. Ειδικότερα μπορεί να χρησιμοποιηθεί :
Φιλτράρισμα νερού: Το πυρηνόξυλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση ρυπαντών και βαρέων μετάλλων από το νερό, χάρη στην πορώδη δομή του που επιτρέπει την απορρόφηση.
Καθαρισμός ατμόσφαιρας: Χρησιμοποιείται σε φίλτρα για τη συγκράτηση αέριων και άλλων ρύπων, μειώνοντας τις εκπομπές CO2 και άλλων βλαβερών ουσιών.
Ροφητικά υλικά: Μπορεί να επεξεργαστεί για τη δημιουργία ροφητικών υλικών που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία για την απορρόφηση οργανικών και ανόργανων ρυπαντών.
Βιολογικά ροφητικά υλικά: Με κατάλληλη κατεργασία, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη βιολογικών ροφητικών υλικών, φιλικών προς το περιβάλλον.
2. Χρήση ως καύσιμη ύλη-Βιομάζα
Το πυρηνόξυλο, ως βιομάζα, μπορεί να αξιοποιηθεί με διάφορους τρόπους που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα:
Ανανεώσιμη πηγή ενέργειας: Μπορεί να καεί ή να χρησιμοποιηθεί σε βιοκαυστήρες για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας (θερμότητας και ηλεκτρισμού), μειώνοντας την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και συνεισφέροντας στη μείωση των εκπομπών CO2.
Βιοκαύσιμα: Με τη διαδικασία της ζύμωσης, μπορεί να μετατραπεί σε βιοκαύσιμα, όπως Βιοαιθανόλη, που έχουν χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τα παραδοσιακά καύσιμα.
Παραγωγή Κομπόστ: Τα υπολείματα από πυρηνόξυλο μπορούν να ανακυκλωθούν για τη δημιουργία κομπόστ, βελτιώνοντας την ποιότητα του εδάφους και προσφέροντας θρεπτικά συστατικά για τα φυτά, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για χημικά λιπάσματα.
Δομικά υλικά: Το πυρηνόξυλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή βιοδομικών υλικών, όπως πάνελ ή μπλοκ, που είναι περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον συγκριτικά με τα συμβατικά υλικά.
Ανακύκλωση υπολειμμάτων: Η αξιοποίηση των υπολειμμάτων πυρηνόξυλου σε βιομηχανίες μπορεί μειώσει την παραγωγή αποβλήτων και να προωθήσει την κυκλική οικονομία.
Συνοψίζοντας
Η παραγωγή ελαιολάδου στην Ελλάδα αποτελεί έναν πυλώνα της Ελληνικής οικονομίας, αλλά συνοδεύεται από περιβαλλοντικές προκλήσεις λόγω των αποβλήτων που παράγονται. Η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης αυτών των αποβλήτων, μπορεί να προσφέρει λύσεις που προστατεύουν το περιβάλλον και ενισχύουν τη βιωσιμότητα της ελαιοκομίας. Με τη σωστή κατεύθυνση, η ελαιοκομία μπορεί να συντελέσει παράδειγμα αειφόρου ανάπτυξης και περιβαλλοντικής ευαισθησίας.
Παραπομπές
Azzaz, A. A., Jeguirim, M., Kinigopoulou, V., Doulgeris, C., Goddard, M.-L., Jellali, S., & Matei Ghimbeu, C. (2020). Olive mill wastewater: From a pollutant to green fuels, agricultural and water source, and bio-fertilizer – Hydrothermal carbonization. Science of the Total Environment, 747, 139314. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.139314
Comments